Carnaval staat weer voor de deur en dat betekent: confetti in je haar, de polonaise door de straat en natuurlijk de grootste meezingers op repeat. Van klassieke krakers tot de nieuwste hits, iedereen heeft zo zijn favoriete feestnummer. Neem bijvoorbeeld Feestmuts; zet het tijdens het lezen van deze blog lekker op en je komt helemaal in de stemming. In deze blog duiken we in de wereld van carnaval, van de bekendste nummers tot de trends die je in 2026 zeker niet wilt missen. Zet je feesthoed op, trek je vrolijkste outfit aan en ontdek alles wat carnaval dit jaar te bieden heeft.
Waar komt carnaval eigenlijk vandaan?
De meeste mensen weten dat carnaval iets te maken heeft met feesten vóór de vastentijd, maar de oorsprong gaat nog verder terug. Het idee van een omgekeerde wereld waarin boeren zich als koningen verkleden en alles even mag, stamt al uit heidense rituelen. In die tijd werden de goden bedankt voor de oogst, en mocht het volk zich één keer per jaar helemaal laten gaan. Pas in de Middeleeuwen kreeg het een katholiek tintje en werd het de vrolijke vooravond van veertig dagen vasten. Eerst hossen, dan boeten dus.
Waarom wordt de prins eigenlijk Prins Carnaval genoemd?
Tijdens carnaval krijgt het volk symbolisch de macht, en die wordt vertegenwoordigd door Prins Carnaval. Hij is de tijdelijke leider van het feestgedruis, gekozen door de lokale carnavalsvereniging. Zijn outfit, met scepter, cape en steek, is niet zomaar verkleedkleding. De scepter symboliseert zijn macht, de cape zijn waardigheid en de steek zijn status. Soms heeft de prins zelfs een eigen lijfspreuk of hofhouding die hem overal volgt. En ja, dat gaat gepaard met veel fanfare, gezwaai en bier.
Waarom is de Raad van Elf zo belangrijk?
Elf is in de carnavalswereld een magisch getal. In de Middeleeuwen stond het voor dwaasheid en gekkigheid, omdat het nét geen tien (orde) of twaalf (volmaaktheid) is. De Raad van Elf is daarom het bestuur van de gekte. Ze organiseren het feest, kiezen de prins en zorgen dat alles soepel verloopt. In werkelijkheid lijken ze soms vooral te zorgen dat de tap nooit leeg raakt. In veel steden is het zelfs een eer om lid te zijn van de Raad van Elf, want zonder hen geen carnavalsprogramma, geen optocht en geen prins.
Waarom dragen mensen maskers en kostuums?
Verkleden is niet alleen voor de lol, al helpt dat natuurlijk wel. Oorspronkelijk was het bedoeld om sociale verschillen te verbergen. Iedereen, arm of rijk, mocht even iemand anders zijn. Vandaag de dag is dat nog steeds de charme: of je nu een superheld, frietzak of wandelende banaan bent, tijdens carnaval is iedereen gelijk. Sommige dorpen hebben zelfs thema’s voor kostuums of kleuren die bij hun carnavalsnaam passen. In Oeteldonk, bijvoorbeeld, hoort rood-wit-geel bij de officiële carnavalsoutfit.
Hoe verschillen Brabant en Limburg eigenlijk?
Carnaval is in heel Nederland te vinden, maar nergens zo fanatiek als in het zuiden. In Brabant draait het vaak om gezelligheid, saamhorigheid en vooral veel muziek. In Limburg zit er meer traditie en symboliek in, met optochten, vastenavendliedjes en eeuwenoude gebruiken. Wie ooit in Maastricht carnaval heeft gevierd, weet dat het daar bijna een kunstvorm is. Brabanders staan liever aan de bar met een polonaise, terwijl Limburgers trots hun kostuums tonen en meezingen in het plat dialect. Allebei even authentiek, allebei even feestelijk.
Waarom begint carnaval elk jaar op een andere datum?
Carnaval is gekoppeld aan Pasen, en dat valt elk jaar op een andere datum. Tel je veertig dagen terug van Aswoensdag, dan weet je wanneer het feest losbarst. In de praktijk betekent dat dat ergens tussen begin februari en begin maart het zuiden op zijn kop staat. Veel dorpen hebben zelfs hun eigen aftelmomenten en tradities, zoals het symbolisch overdragen van de stadssleutel of het hijsen van de carnavalsvlag. Zodra dat gebeurt, mag het officiële feest beginnen.
Wat betekent het woord carnaval eigenlijk?
Het woord komt waarschijnlijk van het Latijnse carne vale, wat letterlijk ‘vaarwel vlees’ betekent. Vroeger mocht men tijdens de vastentijd geen vlees eten, dus carnaval was het laatste moment om te genieten van alles wat niet mocht. Tegenwoordig nemen we dat wat ruimer: vlees, bier, nachtrust, waardigheid, alles mag even losgelaten worden. In sommige landen, zoals Italië en Brazilië, wordt carnaval nog altijd gevierd met dezelfde symboliek. Alleen zijn daar de samba en veren wat belangrijker dan de bitterballen.
Hoe zit het met de optochten en wagens?
De optochten zijn het hoogtepunt van carnaval. Al maanden bouwen fanatieke carnavalsgroepen aan enorme praalwagens met bewegende poppen, satirische teksten en een flinke dosis humor. Niets of niemand is veilig voor de spot, van politici tot bekende Nederlanders. Het is een kleurrijk eerbetoon aan creativiteit en zelfspot, vaak ontstaan in een koude loods op een industrieterrein. De groepen doen er alles aan om hun wagens te perfectioneren, want de prijzen voor de mooiste wagen zijn felbegeerd.
Waarom heeft elk dorp zijn eigen carnavalsnaam?
Tijdens carnaval verdwijnt de gewone wereld even en maakt plaats voor een feestelijke, omgekeerde versie van de werkelijkheid. Dat geldt ook voor de plaatsnamen. Den Bosch wordt Oeteldonk, Breda verandert in Kielegat, Tilburg heet ineens Kruikenstad en Eindhoven viert feest in Lampegat. Het is een symbolische manier om te zeggen: “We laten het gewone leven even los.”
Die alternatieve namen hebben vaak een grappige of historische oorsprong. Oeteldonk verwijst bijvoorbeeld naar de kikker (“oetel”), een knipoog naar het moerassige gebied rond Den Bosch. In Kielegat komt de naam van de ‘kiel’, het eenvoudige arbeidersjasje dat symbool stond voor gelijkheid. Kruikenstad is afgeleid van de kruikenzeikers, de bijnaam van Tilburgers die vroeger kruiken met urine verzamelden voor de textielindustrie. En in Lampegat draait alles om de lichtstad Eindhoven.
Overal in het zuiden duiken zulke namen op: Venlo wordt ’t Jocus Riék, Nijmegen heet Knotsenburg, Bergen op Zoom is ’t Krabbegat en Roosendaal viert feest in Tullepetaonestad. Elke naam vertelt iets over de lokale geschiedenis, een oud gebruik of gewoon een goed gevoel voor humor. Zo krijgt elk dorp zijn eigen carnavalsidentiteit, met eigen kleuren, liederen en tradities. Zodra de vlag omhoog gaat en de nieuwe naam wordt uitgeroepen, is het officieel: het feest mag beginnen.
Waarom zingen we tijdens carnaval altijd dezelfde liedjes?
Omdat ze blijven hangen, soms letterlijk. Carnavalsliedjes zijn bedoeld om mee te brullen, niet om te analyseren. De teksten zijn eenvoudig, ritmisch en vol dialect. Elk jaar komen er nieuwe nummers bij, maar de klassiekers blijven altijd overeind. “Er staat een paard in de gang”, “Links, rechts” en “Zachte G, harde L” klinken in elk café. En geef toe: na drie biertjes zing je alles mee, ook al heb je geen idee wat de tekst betekent. Muziek is de lijm die alles bij elkaar houdt, van kroeg tot optocht.
Hoe zit het met elf november?
Wie denkt dat carnaval pas in februari begint, heeft het mis. Het feest start officieel al op 11 november, ofwel elf-elf. Dat is geen willekeurige datum: het getal elf staat in de carnavalswereld symbool voor dwaasheid en gekkigheid. In de Middeleeuwen werd het gezien als het ‘narrental’, het getal van de zotten. Niet voor niets bestaat de Raad van Elf uit precies elf leden, die de dolle boel in goede banen leiden.
Op 11 november om precies elf over elf komt de carnavalstraditie tot leven. In veel steden wordt dan de prins uitgeroepen of de nieuwe leus bekendgemaakt. De stad verandert tijdelijk van naam, de vlag gaat omhoog en de eerste polonaise wordt voorzichtig ingezet. Daarna blijft het een tijdje rustig, maar voor echte carnavalsliefhebbers begint het vanaf dat moment al te kriebelen.
Vanaf elf november wordt er gebouwd aan praalwagens, geschreven aan liedjes en gesleuteld aan kostuums. De maanden daarna zijn één grote opwarming voor het hoogtepunt: de drie dolle dagen in februari of maart. Dus als je op 11/11 ineens mensen in boerenkiel ziet dansen op een plein, weet je: het is begonnen.
Carnaval in Nederland: waar moet je zijn?
Wie het echte carnaval wil meemaken, moet afzakken naar het zuiden. In Den Bosch, Tilburg, Eindhoven, Breda, Venlo, Maastricht en Roermond bruist het dagenlang. Elk met hun eigen tradities, kleuren en accenten. In Oeteldonk loopt iedereen in boerenkiel en das, in Mestreech draait het om verfijnde kostuums en straatmuziek. Overal geldt dezelfde regel: wie niet meedoet, mist het mooiste feest van het jaar.
Carnavalliedjes en trends van 2026
Welke carnavalkrakers in 2026 een hit gaan worden weten we nog niet, en welke outfits straks het straatbeeld gaan domineren blijft nog even spannend. Eén ding is zeker: de polonaise laat zich niet tegenhouden. Ieder jaar verschijnen er nieuwe liedjes die je na één refrein al kunt meezingen, van meezingers van Snollebollekes tot de nieuwste hits van lokale feestartiesten.
De afgelopen jaren waren de toppers niet te missen. In 2024 en 2025 waren het vooral nummers als “Links Rechts” van Snollebollekes, “Feestmuts” en andere vrolijke meezingers die overal te horen waren, van kroegen tot optochten. De kracht van deze liedjes zit hem in de simpele teksten, dansbare beats en het feit dat iedereen, jong en oud, makkelijk mee kan zingen en bewegen.
Qua trends lijkt carnaval 2026 opnieuw een mix te worden van retro en gekker-dan-gek. Verwacht veel felle kleuren, glitterjassen, vintage sportoutfits en natuurlijk de vertrouwde boerenkiel met een moderne twist. Thema’s als “Back to the 90’s”, “Disco Inferno” en “Alles mag, niks moet” doen het overal goed.
En eerlijk is eerlijk: carnaval gaat nooit om perfectie, maar om plezier. Of je nu als astronaut met een krat bier onder je arm danst of als roze flamingo in de polonaise belandt, in februari 2026 geldt maar één regel: doe mee en lach harder dan je verkleedpak glimt.
Wil je meer weten over carnaval?
Breng dan een bezoek aan het Nationaal Carnavalsmuseum in Den Bosch, ook wel het Oeteldonks Gemintemuzejum. In dit vrolijke en kleurrijke museum leer je alles over de tradities, kostuums, symboliek en geschiedenis van carnaval. Je ziet maskerwerk, indrukwekkende outfits, oude gebruiken en verrassende verhalen die veel verder gaan dan alleen feestvieren. Een perfecte plek voor iedereen die wil ontdekken waarom carnaval zo bijzonder is.
Als je dan toch in Den Bosch bent breng dan ook even een bezoekje aan Jan de Groot voor een lekkere Bossche Bol.
Meer weten?
Lees ook onze andere vrolijke top 10’s over Nederlandse tradities en rare gewoonten. Want achter elk feest schuilt een verhaal, en vaak ook een kater.
Over de auteur
